Het prijskaartje van het bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker

Elke vrouw[1] in Nederland tussen 30 en 60 jaar krijgt elke vijf of tien jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Via een uitstrijkje bij de huisarts of een zelfafnameset (ZAS) wordt materiaal verzameld, zodat op tijd kan worden ingegrepen als iemand verhoogd risico loopt op baarmoederhalskanker. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door BVO-NL, een screeningsorganisatie die ook het bevolkingsonderzoek naar borstkanker en darmkanker uitvoert. De financiering voor deze onderzoeken komt van het RIVM. Maar wat is een passend tarief voor dit onderzoek?

De afgelopen jaren hebben veranderingen plaatsgevonden in het onderzoeksproces, die invloed hebben op de kosten. Dit riep de vraag op of de gehanteerde tarieven vanaf 2025 nog aan zouden sluiten bij de gemaakte kosten. Daarom heeft Sira Consulting een tariefherijking uitgevoerd van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.

Het proces in kaart

Het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker naar bestaat uit verschillende stappen. Welke stappen iemand doorloopt hangt af van de keuzes die diegene maakt. Zo kunnen deelnemers zelf kiezen of ze een uitstrijkje laten maken bij de huisarts of zelf materiaal afnemen met een zelfafnameset (ZAS). Ook tussentijdse uitslagen spelen een rol. Daardoor ziet het proces er voor iedere deelnemer anders uit. Bijvoorbeeld:

• Carla (45) krijgt een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Ze heeft het druk en vergeet te reageren. Na 12 weken krijgt ze een herinnering en maakt ze een afspraak bij de huisarts voor een uitstrijkje. Per brief krijgt ze de uitslag: ze test negatief op hrHPV en er zijn geen verdere stappen nodig. Dit is voor haar het einde van het onderzoeksproces.
• Lotte (30) krijgt voor het eerst een uitnodiging. Ze gebruikt de meegestuurde ZAS en stuurt deze op. Ze krijgt een brief waarin staat dat ze positief test op hrHPV en maakt vervolgens een afspraak bij de huisarts voor een uitstrijkje. Dit uitstrijkje wordt gebruikt voor een cytologie waarbij onderzocht wordt of er afwijkende cellen zijn. Gelukkig worden er geen afwijkende cellen gevonden. Twaalf maanden later krijgt Lotte een uitnodiging voor vervolgonderzoek ter controle. Ze gaat opnieuw naar de huisarts voor een uitstrijkje en ook deze keer worden geen afwijkende cellen gevonden.
• Nawel (35) krijgt een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Ze vraagt meteen een zelfafnameset aan en krijgt deze thuisgestuurd. Nadat ze de ZAS heeft gebruikt en opgestuurd, krijgt ze de uitslag: ze test negatief op hrHPV en er is geen verder onderzoek nodig. Daarmee houdt het onderzoeksproces voor haar op.

Om tot een inschatting van de kosten te komen, was eerst een helder overzicht nodig van het proces. Daarom maakten de onderzoekers een schematische weergave van hoe de processtappen met elkaar samenhangen.

Ontwikkelingen inventariseren

Verschillende ontwikkelingen hebben gevolgen voor de kosten die gemaakt worden voor het uitvoeren van het bevolkingsonderzoek. Zo krijgen deelnemers sinds juli 2023 standaard een zelfafnameset meegestuurd bij de uitnodiging (30-jarigen) of eerste herinnering (35 jaar en ouder), zodat ze deze niet zelf aan hoeven te vragen. Dit betekent dat er meer ZAS’sen nodig zijn, waarvoor kosten gemaakt worden. Maar het heeft ook gevolgen voor de deelnamegraad. Het idee is dat meer vrouwen ervoor zullen kiezen om deel te nemen aan het onderzoek omdat het gemakkelijker is geworden om mee te doen. Ook is de verwachting dat deelnemers relatief vaker voor de ZAS zullen kiezen in plaats van voor een uitstrijkje bij de huisarts. Deze ontwikkeling heeft dus invloed op alle volgende processtappen. Samen met experts vanuit BVO-NL en het RIVM inventariseerden adviseurs Marieke Hollander en Lise van der Meer de verwachte effecten van de recente ontwikkelingen.

Voor sommige ontwikkelingen was nog geen precieze inschatting van de gevolgen mogelijk. In dergelijke gevallen werkten we met een bandbreedte, zodat kon worden ingeschat wat de minimale en maximale effecten zijn. Ook hebben we een gemiddeld scenario uitgewerkt, zodat de mogelijke gevolgen van de ontwikkelingen inzichtelijk werden gemaakt.

Een toekomstbestendig kostprijsmodel

Wat betekent dit voor de tarieven? De scenario’s hebben we opgenomen in een rekenmodel waarmee we de verwachte kosten voor 2025, 2026 en 2027 hebben berekend. Vervolgens vertaalden we deze informatie naar kostendekkende tarieven. Omdat van sommige ontwikkelingen nog niet bekend is welk effect ze in de praktijk zullen hebben, bouwden we een dynamisch kostprijsmodel. Zodra nieuwe informatie bekend is over de gevolgen van een ontwikkeling kan deze meteen worden opgenomen in het rekenmodel. Vervolgens wordt de nieuwste informatie automatisch verwerkt om tot actuele tarieven te komen. Zo heeft Sira Consulting middels een helder procesoverzicht, het raadplegen van experts en het bouwen van een dynamisch rekenmodel gewaarborgd dat het resulterende tariefmodel toekomstbestendig is en leidt tot gedragen, kostendekkende tarieven.

Heeft uw organisatie ook behoefte aan onderbouwd en onafhankelijk inzicht in kostprijzen? Sira Consulting heeft ruime ervaring op dit gebied. Zo deden we  in 2023 onderzoek naar de kosten van natuurmonitoring. Lees meer over ons kostprijsonderzoek of neem vrijblijvend contact met ons op.

[1] Mensen uit de relevante leeftijdscategorieën krijgen automatisch een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek als zij met een ‘v’ geregistreerd staan bij de gemeente. Mensen die met een m/o/x geregistreerd staan en een baarmoeder hebben, komen ook in aanmerking voor het bevolkingsonderzoek, maar moeten zich hiervoor eenmalig zelf aanmelden. (Bron: Genderdiversiteit | RIVM)