Evaluatie van Stichting Bodembeheer Nederland: Een succesvol verleden en een veelbelovende toekomst

Heroriëntatie van Stichting Bodembeheer Nederland

Stichting Bodembeheer Nederland is in 2015 opgericht om overheden en bedrijven te ondersteunen bij de aanpak van bodemverontreiniging. Dit doet de organisatie door de verantwoordelijkheid over te nemen voor het saneren en beheren van de verontreinigde bodem. De Stichting is daarnaast verantwoordelijk (geweest) voor de uitvoering van de Bedrijvenregeling; een regeling waarmee bedrijven subsidie krijgen voor het saneren van vervuilde bodems. Daarnaast heeft de Stichting vorm en inhoud gegeven aan de Bodembreed Academie, een online leerplatform voor bodemprofessionals. Met deze taken vervult Stichting Bodembeheer Nederland een belangrijke maatschappelijke rol in het verbeteren van de bodemkwaliteit in Nederland.

De Bedrijvenregeling is eindig en dat is voor de Stichting aanleiding tot een heroriëntatie op de nabije toekomst, met specifieke aandacht voor nieuwe milieu-uitdagingen (zoals PFAS en drugsdumpingen), kennisdeling en innovatie. Met de evaluatie, uitgevoerd door Sira Consulting, is inzicht gegeven in de doeltreffendheid en doelmatigheid van de stichting, alsook in verbeterpunten voor de toekomst. De focus lag op de jaren 2015 tot 2023, waarbij zowel interne processen als externe samenwerkingen met ketenpartners onder de loep zijn genomen.

Bodembeheer Nederland is een doeltreffende en doelmatige organisatie

Uit de evaluatie blijkt dat de stichting in zijn geheel bewezen doeltreffend is. De belangrijkste onderbouwing hiervoor is dat de stichting met haar activiteiten minder vervuilde bodems en meer beheersbaar en veilige terreinen realiseert. Een belangrijk doel was om zoveel mogelijk locaties te saneren aan de hand van de programmasubsidie (ter uitvoering van de Bedrijvenregeling). Uit de evaluatie blijkt dat momenteel 74% van de programmasubsidie is benut. Met zicht op alle locaties die nog gesaneerd moeten worden, is de verwachting dat het volledige bedrag benut gaat worden. Een andere belangrijke onderbouwing voor doeltreffendheid is de sterke samenwerking met ketenpartners. Bodembeheer Nederland is voor ketenpartners een deskundige en betrouwbare partij, met kennis van zaken. Dit blijkt o.a. uit de expertise van projectmanagers, de oplossingsgerichte aanpak in projecten en de korte communicatielijnen. Ook de Bodembreed Academie speelt hierin een rol.

Daarnaast blijkt dat de stichting doelmatig is in het voeren van de organisatie. Sinds de oprichting heeft zij een vereenvoudiging van de organisatiestructuur gerealiseerd. Dit heeft bijgedragen aan een efficiëntere bedrijfsvoering, met name door het reduceren van de administratieve lasten. Dit maakt dat de Stichting zich heeft ontwikkeld tot een professionele organisatie, die op efficiënte wijze werkt. Voor wat betreft de programmasubsidie staan de uitvoeringslasten van de organisatie in redelijke verhouding tot de behaalde resultaten (6%), waardoor op doelmatige wijze uitvoering is gegeven aan de saneringsprojecten onder de Bedrijvenregeling. Ook zijn interne processen duidelijk beschreven en geborgd en is sprake van een stabiele financiële positie. Daarnaast wordt ook binnen de saneringsprojecten doelmatig gewerkt: projecten bevatten concrete doelstellingen waarop gemonitord wordt. Ketenpartners rapporteren periodiek over de voortgang van projecten aan de Stichting, waardoor Bodembeheer Nederland goed zicht houdt op (een efficiënte) uitvoering van projecten.

Aanbevelingen voor de toekomst

Op basis van de evaluatie zijn verschillende aanbevelingen gedaan om Bodembeheer Nederland te helpen haar doeltreffendheid en doelmatigheid nóg verder te verbeteren. De belangrijkste aanbevelingen zijn onder meer het verbeteren van de communicatie met ketenpartners door regelmatiger terugkoppeling te geven over de voortgang van afkoopprojecten en het bieden van diverse opties voor het afkopen van risico’s.

De oprichting van Stichting Bodembeheer Nederland heeft ervoor gezorgd dat verschillende milieudoelen zijn behaald: bodemsanering is goedkoper geworden en faalkosten en risico’s zijn (beter) afgedekt. Deze doelen zijn onder andere gerealiseerd doordat regievoering en standaardisatie heeft plaatsgevonden, kennis en innovaties gedeeld zijn en Bodembeheer Nederland schakelpunt is tussen overheid en bedrijfsleven voor afstemming over aanpak en knelpunten bij bodemsanering. De behaalde successen kan de Stichting nu op eenzelfde wijze voortzetten bij nieuwe milieu-uitdagingen, zoals PFAS en bodemverontreiniging als gevolg van drugsdumpingen. Het is belangrijk dat Bodembeheer Nederland haar missie en visie hierop aanpast, zodat ook bij haar ketenpartners bekend is dat zich richten op nieuwe milieu-uitdagingen.

Daarnaast mag de Stichting haar kennis en expertise breder zichtbaar maken binnen de sector. Met de komst van de Omgevingswet veranderen een aantal belangrijke zaken met betrekking tot bodemsanering, zoals de zorgplicht van bodemverontreinigingen. Bodembeheer Nederland beschikt over de juiste technische en juridische kennis en kan daarmee een belangrijke kennisrol vervullen voor haar ketenpartners. Ook kan zij meer inhoudelijke artikelen publiceren in wetenschappelijke tijdschriften en vakbladen. Om kennis binnen de Stichting te behouden en te borgen, is tot slot geadviseerd om meer jong talent aan te trekken.

Presentatie aan de Raad van Toezicht

Op vrijdag 13 september hebben adviseurs Kayleigh Hoogenboom en Saif Haify de resultaten van de evaluatie gepresenteerd aan de Raad van Toezicht van de Stichting. Zowel de Raad als de directeur bestuurder kunnen zich vinden in de conclusies en aanbevelingen en hebben daarmee voldoende handvatten om hiermee aan de slag te gaan.

Naderhand werden de adviseurs van Sira meegenomen in een presentatie over een locatiebezoek bij de Vetgasfabriek in Amersfoort. Deze presentatie werd verzorgd door de projectleider van de gemeente Amersfoort en het betrokken aannemersbedrijf. Stichting Bodembeheer Nederland is eerder in het traject betrokken geweest bij deze bodemsanering en heeft destijds het project beheerd, voordat deze werd overgedragen aan de gemeente Amersfoort voor herontwikkeling van het gebied. Het was ontzettend leuk en interessant om mee te krijgen hoe deze projecten technisch worden uitgevoerd: een mooie afsluiter van dit evaluatietraject.

Evaluaties zoals deze helpen organisaties niet alleen om hun effectiviteit te beoordelen, maar ook om gerichte stappen te zetten richting verdere groei en verbetering. Heeft uw organisatie ook behoefte aan een onafhankelijke evaluatie van haar doeltreffendheid en doelmatigheid? Sira Consulting heeft ruime ervaring met evaluatieonderzoeken en kan uw organisatie hierbij helpen. Neem hierover vrijblijvend contact met ons op.